PSIKOMOTOR GELISIM

Tanimi ve Onemi:

Çocuk organizmasını, yetişkinden ayıran en önemli özellik, sürekli büyüme, gelişme ve değişme süreci içinde olmasıdır. Bu değişim süreci içerisinde çocuğun gelişimi, görünür ve görünmez büyümeyi içerir. Görünür büyüme, bedenin boyutlarında, biçiminde ve oranındaki değişmedir. Görünmez büyüme ise iç organlarda meydana gelen değişmedir. İşte bu görünür gelişimlerden bir tanesi motor gelişimdir.Motor kelimesi tek başına "hareket" anlamına gelir. Yetişkinler gibi çocuğun da hareket etmeye ihtiyacı vardır. Çocuk doğduğu günden itibaren bu ihtiyacını gidermek için, yattığı yerden başını kaldırma, göğsünü kaldırma, ellerini, kollarını, bacaklarını hareket ettirme, dönme, emekleme gibi davranışları kazanır. Düşünülmeden, bağımsız olarak yapılan bu ilk hareketler daha sonra vücut hareketlerine, zamanla dış uyarıcıların kontrolü ile çeşitli motor etkinliklere dönüşür. Bireyin eklem, kas ve ses tellerini amaçlı olarak kullanmasına motor hareketler denir. Çocukların motor davranışlarının gelişimi refleksler, duruşa ait hareketler, yürüme, koşma, atlama gibi beceriler şeklinde olmaktadır. Motor gelişim, fiziksel büyüme ve gelişme ile birlikte beyin - omurilik gelişimi sonucu organizmanın isteme bağlı olarak hareketlilik kazanmasıdır. Kilo artışı, boy uzaması ve kas gelişimine, diğer bir deyişle fiziksel gelişime paralel olarak hareket ve becerilerin kazanılmasında sinir sistemi ve kasların gelişimi önemli bir yer tutar. Bu becerilerin kazanılması doğum öncesi dönemde başlar ve ömür boyu devam eder.Tüm çocukların motor gelişiminde üç genel kuraldan söz edilebilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: · Gelişim baştan ayağa doğru olup, önce baş, sonra omuzlar ve kollar ve nihayet bacaklar ve ayaklar gelişir.· Hareketler merkezden dışa doğru gelişir. Beden ve omuz hareketleri bağımsız kol hareketlerinden, el hareketleri parmak hareketlerinden önce gelir.· Motor gelişim belirgin bir sıra izler. Çocuk önce durur, emekler, yürür, daha sonra koşar ve oturur.Çocuğun motor gelişimini bilmek onun eğitiminde de önemlidir. Bu durum motor gelişimde önemli olan olgunlaşma ve öğrenme ile açıklanabilir. Çocuğun yeni bir şey öğrenmesi için yeterli olgunlukta olması gerekir. Bu noktada çocuğun eğitiminde de motor gelişim göz ardı edilemez.

Psikomotor Yetenekler:

Dikkat: Dikkat, kelime anlamı ile ‘duygularla düşünceyi, bir olay ve bir nesne üzerinde

toplama’ olarak tanımlanır.

Çocuk; çoğunlukla ilk yıllardan itibaren çevresini tanıma, keşfetme duygusu içindedir.

Çevresinde gördüğü, dokunduğu hissettiği her şeyi algılar. Bebek, önceleri tanıdık kişi ya da

eşyayı gözü ile takip eder; sese tepki verir. Annesini tanır, dikkatle izler. Annesi yanından

ayrılınca ağlar. Sonraları objeyi eli ile tutar, duyu organları ile tanır, algılar ve tanımlar. 9.

aydan itibaren ise nesneye dikkatini yoğunlaştırabilir. Hızla çevreyi keşfetme isteği dikkatini

kısaltsa da bu dikkat eksikliği, farklı ilgi alanlarına yönelmesi ile toparlanacak dikkat

yoğunluğunu sağlayacaktır. 2-3 yaşlarında, duran topa tekme atabilir. 3-4 yaşlarda 3

tekerlekli bisiklete binebilir, makasla kesebilir. 4-5 yaşlarda düz çizgi üzerinde yürüyebilir, 6

yaşına geldiğinde ise topa sopa ile vurabilecek ve tek ayak üzerinde 10 saniye durabilecek

dikkat olgunluğuna erişecektir. Ayrıca erken çocukluk döneminde,“okuma yazmaya hazırlık

çalışmaları” gibi etkinlikler küçük kas motor gelişiminde kullanacağı birçok psikomotor

öğrenme, bir olayın veya işin devamlı ve yoğun bir şekilde dikkatli olarak izlenmesini gerektirir

Kuvvet Bütün psikomotor davranışların öğrenilmesi bir kuvvet gerektirir. Koşma, atlama,

tırmanma, yürüme hatta bir parmağın kıpırdatılması bile kuvvet ister. Bütün vücudun genel

bir kuvvetinin olması gerektiği gibi; gövdenin kol ve bacakların elin ve parmakların

öğrenilecek psikomotor davranışları yapabilecek kuvvete sahip olması gerekir. Kuvvet; bir

direnci yenebilme, karşı koyabilme becerisi olarak da tanımlanabilir. Motor davranışlarda

kas ve sinir sisteminin gelişmesi önemli bir yer tutar. Kemiklerde ve iç organlardaki büyüme

doğrultusunda kaslar, merkezi sinir sisteminin direktifleri ile istenilen davranışı yapar.

Çocuklarda kas kuvvetinin yoğunlaşması yaşa, cinsiyete, olgunlaşma düzeyine, daha önceki

fiziksel etkinlik aşamalarına ve bedensel ölçulere baglidir.

yeterli koordinasyonun gelişimi, bedensel olgunluğa ve alıştırmalara bağlıdır. Organlar

arasıdaki eş güdümün artması, bedensel olgunluk arttıkça ve etkinlikle ilgili alıştırmalar

çoğaldıkça sağlanacaktır. Örneğin 5-6 yaşlarında yapılan ve basit bir etkinlik gibi gözlenen

sanatsal etkinliklerde gözün, parmakların, elin, bileğin ve gövdenin eş güdüm içerisinde calismasi organlar arasindaki koordinasyonun arrigini gosterir.

Esneklik: Vücudun gerektiği zaman öne, yana, geriye ve istenen yönlere eğilmesi; yani esnek

olması gereklidir. Gövdenin, bacakların yeterli esnekliğe sahip olmadığı zamanlarda

psikomotor davranışları öğrenmek mümkün değildir. Özellikle ilk çocukluk döneminde

kemikler kıkırdaksı yapıda olduklarından vücut daha da esnektir. Kemikler geliştikçe vücut

esnekliği azalır. Esneklik 5-8 yaşlarda sabit kalır. Özellikle 12-13 yaşlarda doruk noktaya

ulaşır. Cinsiyet esneklikte önemlidir. Kız çocuklar, erkek çocuklara oranla daha esnektir.

Denge: Denge, belli bir yerde bir hareketi veya pozisyonu sürdürme durumunu devam ettirme

olarak tanımlanabilir. İlk önemli denge biçimleri, oturma ve ayakta durabilmedir.

Çocuklarda motor becerilerde denge, daima önemli bir güdü olacaktır. Vücut kısımlarını,

vücudun ağırlık merkezine göre etkili olarak kullanmayı öğrenecektir. Denge; yürüme,

koşma ve atlama becerilerinin kazanılmasında da çok önemli bir faktördür.

Çocuk ileriki yıllarda dengesinin gelişimi ile iki tekerlekli araçların, tekerlekli patenin

kullanılması gibi pek çok aktiviteye katılabilecektir. Yapılan araştırmalara göre çocuk iki

yaşından önce denge becerisi kazanamamaktadır. Üç yaş civarında tek ayağının üzerinde

3-4 saniye durabilmekte, dört yaşından sonra ise dairesel bir çizgisinin uzerinde yurume becerisini kazanir.

Tepki Hizi: Harekete hazır olma’ şeklinde ifade edilebilecek olan tepki hızı için vücudun,

dışarıdan aldığı uyarıcılara karşı tepki göstermeye hazır olması gereklidir; Yani vücudun

etkilere karşı tepki göstermeye hazır olması gereklidir, bir etki-tepki sürecidir. Etki ile bu

etkiye yapılan tepkinin arasında geçen zaman, reaksiyon zamanıdır. Reaksiyon zamanı ne

kadar kısa olursa psikomotor öğrenme de o kadar hızlı olur. Psikomotor öğrenmede genel

olarak bütün vücudun tepkiye hazır olması gereklidir. Özellikle kolların, bacakların ve elin

tepki yapabilecek olgunluğa ulaşması gerekir.

Psikomotor davranışların, kendine özgü bir yapılış hızı vardır. Bir davranışın

gerektiğinden az hızda veya çok hızda yapılması hâlinde organizma tehlikeye girebilir.

Örneğin bir makinenin çalışmasını öğrenecek bir öğrencinin gereken hızda hareket

edememesi onun kolunun veya hayatının tehlikeye girmesine sebep olabilir. Psikomotor ogrenmede kolun ve parmaklarin gerekli hizi ogrenmesi cok onemlidir.

Es Gudum (Koordinasyon): Eş güdüm (koordinasyon), belli bir amaca ulaşmak için; bilinçli motor hareketlerin

devamlılığı, ahenkli ve uyumlu çalışması olarak tanımlanabilir.

Psikomotor öğrenmenin pek çoğu birden fazla organların çalışmasını gerektirir. En

yalın bir davranışta bile göz, el, kol veya ayak, gövde ile ayağın veya iki elin bir düzen

içinde çalışması oldukça zordur. Öğrenilecek davranışları yapacak organları arasında yeterli

koordinasyonu kuramıyorsa çocuk, o davranışı öğrenemez. Bu nedenle organlar arasındaki

yeterli koordinasyonun gelişimi, bedensel olgunluğa ve alıştırmalara bağlıdır. Organlaryeterli koordinasyonun gelişimi, bedensel olgunluğa ve alıştırmalara bağlıdır. Organlar